Handreiking Kansengelijkheid en Inclusie Jonge Kind

Deze handreiking geeft richting aan de uitvoering van het Arnhemse beleid voor Kansengelijkheid en Inclusie in de kinderopvang.

Handreiking Kansengelijkheid en Inclusie Jonge Kind
Handreiking Kansengelijkheid en Inclusie Jonge Kind

De handreiking is primair bedoeld voor managers in de kinderopvang om hen te ondersteunen bij het realiseren van kansengelijkheid en inclusie op de voorschoolse educatie (VE-locatie). Het geeft duidelijkheid in wat het betekent deel uit te maken van deze breed gedragen aanpak om alle jonge Arnhemse kinderen optimale ontwikkelingskansen te bieden.
De aanpak in het beleid Kansengelijkheid en Inclusie integreert voorschoolse educatie en passende kinderopvang in Arnhem.

Het doel van voor- en vroegschoolse educatie (VVE) is het voorkomen, vroegtijdig opsporen en aanpakken van taal- en onderwijsachterstanden bij jonge kinderen met als resultaat een aanzienlijke vergroting van kansen aan het begin van de schoolloopbaan.

Kern van het beleid is dat kinderen met gelijke talenten ook gelijke kansen krijgen in het onderwijs. Uit onderzoek blijkt namelijk dat sociaal-economische en maatschappelijk factoren een grotere invloed hebben op de schoolloopbaan van hun kinderen dan op grond van intelligentie en leerresultaten verwacht mag worden.

Het doel van Passende Kinderopvang is dat alle kinderen in de reguliere kinderopvang, in de nabije woonomgeving, een plek kunnen krijgen en daarbij een passend aanbod afgestemd op de ondersteuningsbehoefte van het kind. Specifiek benodigde expertise brengen we naar het kind ipv het kind naar de expertise.

Onze missie

Alle kinderen in Arnhem kunnen binnen de kinderopvang in hun eigen leefomgeving de professionele ondersteuning en begeleiding krijgen die zij nodig hebben om zich optimaal te kunnen ontwikkelen, in intensieve samenwerking met ouders en in doorgaande lijn met het onderwijs.

Onze visie – Het kind voorop

Inclusie:
alle kinderen horen erbij. Dit betekent dat alle kinderen kunnen meedoen. Alle kinderen voelen zich welkom, gezien en gehoord op de peuteropvanglocatie.

Kansengelijkheid:
ieder kind krijgt de ontwikkelingsmogelijkheden en ondersteuning die het nodig heeft om zich optimaal te kunnen ontwikkelen met het oog op toekomstig onderwijs. Wanneer dit niet vanzelf gaat doen we extra inspanningen om optimale ontwikkeling mogelijk te maken.

Ouders /verzorgers staan centraal:
ouders/verzorgers zijn de belangrijkste begeleiders en opvoeders van hun kind. We werken samen in een educatief partnerschap.

Onze aanpak – hoe doen we dat?
Het vormgeven van de missie Kansengelijkheid en Inclusie is gebouwd op vijf samenhangende maar te onderscheiden pijlers, nl:

  1. Passend Aanbod voorschoolse voorzieningen
  2. Kwaliteit van de pedagogisch- educatieve omgeving
  3. Samenwerking met ouders
  4. Samenwerking met netwerkpartners
  5. Samenwerking met het onderwijs

Passend aanbod

Arnhem heeft een breed en toegankelijk aanbod aan voorschoolse voorzieningen en evenwichtige spreiding over de stad.

locatieoverzicht

Alle kinderen van 2-4 jaar hebben jaarlijks recht op een aanbod van 640 uur peuteropvang, verspreid over minimaal 42 weken. Voor kinderen met een VVE-toekenning en kinderen van ouders met een laag inkomen draagt de gemeente financieel bij.
Kinderen van ouders die geen VVE-toekenning hebben en ook geen recht op kinderopvang, kunnen middels het ontwikkelrecht gebruik maken van een plaats op de peuteropvang waarbij de ouderbijdrage gelijk is aan de wettelijke ouderbijdrage tabel uit de Wet Kinderopvang.

Ouders en kinderen worden actief vertrouwd gemaakt met het belang van voorschoolse opvang en waar nodig is er steun en begeleiding bij de toeleiding. Voor het proces van de indicatie en toeleiding is in samenwerking een protocol opgesteld.

Locaties onderschrijven de missie Kansengelijkheid en Inclusie en dragen die uit. Om kwaliteit te kunnen leveren en te borgen, is het verplicht om de in Arnhem vastgestelde kwaliteitcriteria te realiseren met betrekking tot het aanbod. Deze kwaliteitseisen zijn vastgelegd in de Arnhemse subsidieregeling voorschools aanbod 

voorwaarden

Het aanbod voorschoolse educatie moet aan basisvoorwaarden voldoen ten aanzien van de aangeboden activiteiten gericht op stimuleren van de VVE- ontwikkelingsdomeinen:

– taal
– rekenen
– motoriek
– sociaal-emotionele ontwikkeling

  • De pedagogisch professionals werken ontwikkelingsgericht. Het begeleidingsaanbod is passend en gedifferentieerd, op maat van de ontwikkelingsbehoefte van de peuter.
  • Er is een ouderarrangement passend bij de behoeften van de ouders op de locatie en er zijn afspraken met ouders over deelname en wederzijdse verwachtingen.
  • Er is een intensieve samenwerking en een aantoonbare doorgaande lijn met het basisonderwijs op gebied van educatief aanbod, educatief handelen, samenwerking met ouders, pedagogisch didactisch klimaat begeleiding en zorg.
  • De locatie werkt met Woorden in de Weer en Logo 3000 aan woordenschatontwikkeling.
  • Er is een kindvolgsysteem volgens de Arnhemse criteria en er wordt mee gewerkt volgens het protocol.
  • Inzet van preventieve logopedie (via stichting PAS).
  • Samenwerking met coach en ambulante begeleiders passende kinderopvang om passend aanbod te realiseren.
  • De locatie werkt met het programma Boekstart in de kinderopvang.
  • De locatie biedt conform specifieke locatie-afspraken peutergym (taal- en motoriekontwikkeling)
  • wettelijke randvoorwaarden over groepsgrootte en de verhouding tussen kinderen en – gediplomeerde – beroepskrachten VE. Wet Kinderopvang en Besluit basiskwaliteit voorschoolse educatie
  • gemeente Arnhem: peuteropvang vanaf 2 jaar en 640 uur per jaar over minimaal 42 weken (ook in de zomervakantie)
  • organisaties leveren gegevens aan voor de Arnhemse monitor Kansengelijkheid en Inclusie.
  • er is een Taakurenregeling  waarin is vastgelegd hoeveel tijd pedagogisch professionals hebben voor welke taken.
  • er is een helder opleidingsplan voor medewerkers. Pedagogisch professionals nemen aantoonbaar deel aan het masterclass programma Kansengelijkheid en Inclusie van stichting PAS  (Een goed begin, sterke basis)
  • de locatie neemt deel aan audits van de gemeente Arnhem en de onderwijsinspectie.
  • managers nemen deel aan het stedelijk uitvoeringsoverleg Kansengelijkheid en Inclusie.

Bouwstenen passende Kinderopvang – missie van Inclusie en Kansengelijkheid waarmaken

Om alle peuters in Arnhem een bij hun ontwikkelingsbehoeften passende begeleiding te bieden in de kinderopvang heeft de gemeente Arnhem in samenspraak met het brede netwerk van kinderopvang, jeugdgezondheidszorg, zorginstellingen en Stichting PAS de volgende bouwstenen gerealiseerd:

  • ruimte voor pedagogisch professionals in tijd (taakurenregeling
  • voortdurende professionalisering Kansengelijkheid en Inclusie (Masterclass programma)
  • coaches Passende kinderopvang op iedere locatie met zowel groepsgebonden als kindgerichte taken ter ondersteuning van de pedagogisch medewerkers
  • inzet van ambulante begeleiders, zonder indicatie, voor kinderen met specifieke ondersteuningsbehoeften
  • inzet van preventieve logopedie (via Stichting PAS)
  • inzet van een extra pedagogisch professionals op locaties waar veel specifieke ondersteuningsvragen zijn
  • samenwerkingsafspraken netwerkpartners (zie pijler Samenwerking met netwerkpartners).
  • LOGO3000: In Arnhem werken de locaties met LOGO3000 als basis voor de woordenschatontwikkeling. LOGO3000 is een wetenschappelijk onderbouwde aanpak voor de ondersteuning van kinderen in de belangrijkste fase van hun taalontwikkeling. 
  • Peutergym: wordt gegeven aan de peuters van VVE-peuterspeelzalen in de Gemeente Arnhem en Rheden. De peuters krijgen één keer per week 45 minuten les in kleine groepjes onder begeleiding van een GymKidsdocent. Tijdens de lessen maken de peuters op een speelse wijze kennis met alle beweeggebieden in combinatie met taal, ze ervaren hoe leuk het is om te bewegen en ze worden uitgedaagd om te groeien en zich te ontwikkelen.  Ouders worden twee keer per jaar uitgenodigd om actief met hun peuter mee te doen. 
  • Boekstart : Een programma dat het lezen met kinderen van 0-4 jaar wil bevorderen én ouders met jonge kinderen samen wil laten genieten van boeken.
  • Ontdekkisten Maakotheek. Stichting PAS en de Maakotheek werken samen in het lenen van ontdekkisten met materialen voor onderzoeken en ontwerpend leren. De VE-locaties ontvangen drie keer per jaar een ontdekkist met uitdagende materialen. Locaties betalen hier een kleine eigen bijdrage voor. Het merendeel van de kosten wordt gedragen door Stichting PAS.

De doelen voor de ontwikkelingsdomeinen zijn te vinden via de inhoudskaarten jonge kind van de SLO.

De wettelijke eisen aan het aanbod voor VVE staan in het Besluit Basisvoorwaarden Kwaliteit Voorschoolse Educatie.

Wat staat er in het Besluit basisvoorwaarden voorschoolse educatie (01- 08-2020):
● Dit artikel gaat over voldoende vve-tijd.
● Aantal beroepskrachten en groepsgrootte
● Taalniveau beroepskrachten (3F)
● Kwaliteit van beroepskrachten: opleiding en vve-scholing
● Voorschoolse aanbod op de verschillende ontwikkelingsgebieden (taal, rekenen-
wiskunde-seo-motoriek)
● Kwaliteit van de locatie (kindercentrum).
● Jaarlijks opleidingsplan voorschoolse educatie op te stellen.
● Inhoud pedagogisch beleidsplan: het beleid voor voorschoolse educatie beschrijven, evalueren en bijstellen.

Hoe weet ik of ik voldoe aan de eisen vve? (bron: NJI)

Wat staat er in het pedagogisch beleidsplan?

  • de voor het kindercentrum kenmerkende visie op de voorschoolse educatie en de wijze waarop deze visie is te herkennen in het aanbod van activiteiten,
  • de wijze waarop de ontwikkeling van het jonge kind wordt gestimuleerd, in het bijzonder op de gebieden taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling,
  • de wijze waarop de ontwikkeling van peuters wordt gevolgd en de wijze waarop het aanbod van voorschoolse educatie hierop wordt afgestemd,
  • de wijze waarop de ouders worden betrokken bij het stimuleren van de ontwikkeling van kinderen,
  • het inrichten van een passende ruimte waarin voorschoolse educatie wordt verzorgd
  • en het beschikbaar stellen van passend materiaal voor voorschoolse educatie,
  • de wijze waarop wordt vormgegeven aan de inhoudelijke aansluiting tussen voor- en vroegschoolse educatie en aan een zorgvuldige overgang van het kind van voor- naar vroegschoolse educatie.

Waarderingskader VE van de onderwijsinspectie – domeinen benoemen (hfd 9.6 en bijlage 5 van toepassing.
Waarderingskader 2023

  • het aanbod bereidt peuters voor op de basisschool
  • peuters die dat nodig hebben ontvangen extra aanbod, ondersteuning en begeleiding 
  • de voorschoolse locatie volgt de ontwikkeling van peuters zodanig, dat zij een ononderbroken ontwikkeling kunnen doorlopen. 

Toezicht:

  • De GGD beoordeelt of locaties aan de eisen van het besluit voldoen en aan de eisen in de Arnhmese subsidieregeling voorschools aanbod (VSA).
  • De onderwijsinspectie voert bezoeken uit om de locatie te toetsen op het waarderingskader

Audits

  • de gemeente organiseert audits Passende kinderopvang waaraan locaties geacht worden mee te werken. Auditkader

Bouwen aan kwaliteit en continu professionaliseren

Om recht te doen aan een goede ontwikkeling van kinderen zetten we in Arnhem in op een hoge kwaliteit en professionalisering van pedagogisch professionals.

De kwaliteit van Voorschoolse Educatie wordt in hoge mate bepaald door de kwaliteit van de pedagogisch professional. Dat stelt eisen aan de competenties van de pedagogisch professional. En minstens zo belangrijk stelt dat eisen aan de omgeving waarin de pedagogisch professional in staat wordt gesteld competenties te verwerven en in te zetten.

Verwachtingen:
● Pedagogisch professional en managers zijn goed toegerust en gekwalificeerd
om kansengelijkheid en inclusie te realiseren.
● Er is een lerende omgeving gericht op versterking en borging van kwaliteit en
gekenmerkt door continue professionalisering en reflectie. VVE maakt hier deel
van uit.
● Professionalisering op kansengelijkheid en inclusie wordt stedelijk aangestuurd
en gezamenlijk georganiseerd o.b.v. behoefte (scholingsplan per locatie).
● Het Arnhemse auditkader is de basis voor de kwaliteitscyclus kansengelijkheid
en inclusie.
● Het professionaliseringsaanbod sluit aan op op de werkwijze van de vroegschool
om een goede doorgaande lijn te realiseren.

1. Kinderopvangorganisaties zijn ervoor verantwoordelijk dat alle pedagogisch
professionals die werkzaam zijn op een VE groep in Arnhem, qua scholing aan de
landelijke VVE-normen voldoen.
De kinderopvang is er voor verantwoordelijk dat de basis op orde is en de
leeromgeving voor de kinderen van hoogwaardige kwaliteit is.

2. Pedagogisch professionals, managers en coaches nemen actief deel aan het
masterclass programma ‘Goed begin, sterke basis’. Arnhem wil een hoogwaardige
VE kwaliteit bieden op alle VE groepen. Daarom bieden wij een
professionaliseringsaanbod, wat duurzaam is en voortdurend in ontwikkeling. Dit om de educatieve kwaliteit te verhogen en te borgen alle VE locaties in Arnhem.
Samenwerken met alle stakeholders en een doorgaande lijn van 0 tot 6+ staan
hierbij centraal.
Daarbij volgen zij eerst de startmasterclass Oog voor diversiteit. Deze masterclass vertaalt de Arnhemse visie en missie over kansengelijkheid en inclusie naar de alledaagse praktijk in de peuteropvang.

3. De locaties zijn verplicht deel te nemen aan de audits die de gemeente Arnhem
organiseert in samenwerking met Stichting PAS. Auditkader

Doel van de startmasterclass is met name bewustwording creëren. Het laat pedagogisch professionals ervaren hoe het is om geen gelijke kansen te krijgen. Het laat pedagogisch professionals kritisch kijken naar hun eigen praktijk en handelen. Hoe het helpt om nieuwsgierig te blijven, zodat stigmatisering, vooroordelen en vooringenomen standpunten voorkomen worden. De masterclass geeft inzicht in wat het belang voor doelgroepkinderen
is en hoe de pedagogisch professionals vanuit hun eigen beginsituatie verschil kunnen maken voor de (doelgroep)kinderen in Arnhem. Dit zodat kinderen in Arnhem de ontwikkelkansen krijgen die ze nodig hebben om succesvol te kunnen starten in het basisonderwijs. Zie voor meer informatie de handreiking gelijkwaardigheid en inclusie in de kinderopvang.

Aan de hand van een werkblad maken de deelnemers een plan om in de praktijk aan de slag te gaan met de zelf geformuleerde doelen.
De startmasterclass wordt steeds in clusters van 3 bijeenkomsten binnen een week gegeven, zodat mensen van eenzelfde team in dezelfde week kunnen deelnemen. De planning is te vinden op de website van Stichting PAS.
De startmasterclass ‘Oog voor diversiteit’ is een opmaat naar masterclasses op thema.
Deze themamasterclasses zijn momenteel in ontwikkeling.

In Arnhem werken de locaties met Logo 3000 als basis voor de woordenschatontwikkeling.
Zonder woordenschat geen sterke basis. Woordenschat is cruciaal en in die jonge leeftijd leggen we de basis voor taal. Zodat kinderen minimaal een basiswoordenschat ter beschikking hebben om goed voorbereid aan groep 1 op de basisschool te starten.
Stichting PAS biedt trainingen LOGO 3000 aan i.s.m. Rezulto. Zie website.
Pedagogisch professionals volgen allereerst een basistraining LOGO/Met woorden in de weer. Daarna wordt LOGO om de twee jaar opgefrist middels een opfristraining of middels collegiale ondersteuning. Via de Rezulto leeracademie kan de kennis geborgd worden. Alle locaties hebben toegang tot deze academie.

Naast het verplichte aanbod heeft Stichting PAS voor pedagogisch professionals een aanbod van facultatieve professionalisering. Deze bestaat uit:

● een jaarlijks ‘Samen Thuis in Taal festival’, dit vindt medio oktober plaats
● een inspiratiebijeenkomst voor de Nationale Voorleesdagen, deze vindt medio
november plaats en wordt samen met Rozet Arnhem georganiseerd
● OVM/Kijk! trainingen, waarbij de vaardigheden ‘observeren en registreren’ worden verbeterd middels kindvolgsystemen. Pedagogisch professionals ontwikkelen vaardigheden en maken zich, middels het Arnhemse protocol, een aanpak eigen die gericht is op het realiseren van haalbare ambities voor Arnhemse doelgroepkinderen. Met deze aanpak kunnen zij wekelijks een passend aanbod creëren, waarbij alle kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen.
● PASconferentie
● professionaliseringsaanbod op vraag en actualiteit

Heeft een VE-locatie een andere professionaliseringsvraag rondom kansengelijkheid, inclusie, taal, zorg of andere onderwerpen, die de kansen van kinderen om optimaal te kunnen ontwikkelen in de weg zouden kunnen staan, neem gerust contact op.
Stichting PAS maakt deel uit van een groot netwerk en organiseert waar mogelijk zelf de juiste training/workshop of brengt de locatie in contact met een geschikte
netwerkpartner.

Een voorbeeld van professionalisering op vraag is het professionaliseringsaanbod rondom taalontwikkeling. Deze wordt op vraag georganiseerd bij Stichting PAS of op locatie.

Samenwerken met ouders

Van locaties die werken met VVE wordt verwacht dat ze een Educatief Partnerschap aangaan met ouders/opvoeders. Wat is dat, hoe doe je dat en waarom dat belangrijk is lees je in dit hoofdstuk.

Belang van samenwerking
Pedagogisch professionals zien de waarde van het samenwerken met ouders/opvoeders; ouders/opvoeders zijn immers de belangrijkste begeleiders van hun kind. Pedagogisch professionals kijken naar de mogelijkheden en behoeften van ouders/opvoeders en betrekken hen.

Ouders/opvoeders als gelijkwaardige partner
Ouders/opvoeders voelen zich welkom en worden gezien als een gelijkwaardige partner. Dit betekent dat hun inbreng serieus wordt genomen en dat er ruimte is voor samenwerking.

Ken de (taal)omgeving thuis van kinderen

Het is belangrijk om de (taal)omgeving thuis te kennen. Kinderen van ouders met een praktische  opleiding en laaggeletterde ouders/opvoeders lopen meer risico op een taalachterstand en krijgen minder leer- en ontwikkelingskansen.

Door ouders beter te leren kennen kun je als professional beter aansluiten bij de behoeften en mogelijkheden van ouders en meer doelgerichte ondersteuning bieden.

Samenwerken met collega’s en ouders
Betrek collega’s en ouders/opvoeders bij de werkwijze en afspraken die gemaakt worden. Er is voortdurend wisselwerking nodig, zoals het delen van informatie en het afstemmen van de aanpak/begeleiding van het kind. Zo erkennen ouders en professionals elkaars rol en ondersteunen ze samen het kind in de ontwikkeling en het leren. 

Vaste routines en vertrouwen
Een vaste routine in het contact met ouders helpt om een sterke basis voor samenwerking te creëren. Vertrouwen is hierbij essentieel: als ouders zich gehoord en gesteund voelen, verloopt de samenwerking soepeler en kunnen kind en ouder beter worden begeleid.

Wederkerige relatie
Een goede samenwerking werkt twee kanten op. Als professionals en ouders elkaar goed begrijpen en ondersteunen en er sprake is van onderling vertrouwen, ontstaat er een fijne wisselwerking. Dit helpt bij het afstemmen van verwachtingen tussen school en thuis, waardoor het kind beter kan worden begeleid.

Taalrijke omgeving
Pedagogisch professionals helpen ouders/opvoeders bij het creëren van een taalrijke thuisomgeving. Dit doen zij onder andere door het bieden van passende ouder-kind activiteiten en bijeenkomsten voor ouders gericht op de taalontwikkeling en het bevorderen van een taalrijke thuisomgeving.

  1. Schoolresultaten van kinderen verbeteren.
  2. Houding van kinderen ten opzichte van school wordt positief en het vergroot de ambities.
  3. Minder kinderen doubleren en vallen later uit op school 
  4. Deelname aan het speciaal onderwijs neemt af.
  5. Minder probleemgedrag.
  6. Bij jonge kinderen heeft de samenwerking positieve invloed op de taal- en sociale ontwikkeling.
  7. Ouders ontmoeten elkaar.

Kwaliteitseisen
Het domein F: Samenwerken met Ouders uit het Kwaliteitskader geeft de vereisten weer voor een goede invulling van het Educatief Partnerschap.

Ouderkindworkshops (handleiding)
Een ouder-kind workshop is een activiteit voor ouders/opvoeders en kinderen op de groep of in de klas. Na uitleg van de pedagogisch professional of leerkracht gaan de ouders/opvoeders en kinderen in ouder-kind paren aan de slag met een activiteit. Na deze activiteit wordt er met de ouders/opvoeders nagepraat.

Oudergroepen (handleiding)
Een oudergroep is een groep ouders/opvoeders die wekelijks samenkomt onder begeleiding van een pedagogisch professional. De ouders/opvoeders krijgen samen inzicht in wat de kinderen leren en hoe zij hier thuis op kunnen inspelen en steunen en stimuleren elkaar in hun rol als opvoeder. Tijdens de bijeenkomsten leren ouders/opvoeders en pedagogisch professional hoe zij de kinderen nog beter kunnen ondersteunen, is er aandacht voor de communicatie en afstemming tussen ouders/opvoeders en pedagogisch professionals, wordt de wereld van ouders vergroot voor kennis en netwerk en wisselen de ouders/opvoeders en de begeleider ervaringen en tips met elkaar uit.

Intermediairs Stichting PAS
Doel van het werk van de intermediairs is om de schoolloopbaan van doelgroepkinderen te bevorderen. Zij zijn een belangrijke schakel in het verbeteren van het contact tussen ouders, leerling en school. Zeker daar waar taal en/of culturele achtergronden een barrière vormen. Voorscholen en basisscholen in Arnhem kunnen de intermediairs inzetten bij oudergesprekken over opvoeding en onderwijs van de kinderen. Ook kan de intermediair ingezet worden bij het ondersteunen van ouders in de toeleiding naar vvoorschoolse voorzieningen en het versterken van het gebruik van de voorschoolse educatie en de dienstverlening die geboden wordt, zoals bv deelname aan ouderbijeenkomsten. Daarnaast verzorgen de intermediairs voorlichting en workshops voor groepen ouders of professionals.De intermediairs werken samen met de gemeente als het gaat om lokale vraagstukken, en met andere OKB-partners zoals Rijnstad, consultatiebureaus, wijkteams, zorgteams, etc.).

Opgroeien met meer talen tegelijk.
Arnhem is een stad met grote diversiteit in de bevolking. Veel a.s. en jonge ouders hebben een andere moedertaal dan het Nederlands. Jonge ouders zijn zelf soms al meertalig, en ook de thuistaal van beide ouders kan verschillend zijn. Dit stelt (a.s.) ouders voor de vraag: in welke taal voed ik mijn kind op? Welke taal wil ik dat mijn kind leert? Hoe kan mijn kind goed Nederlands leren om op school goed mee te kunnen doen? Ouders zijn vaak onbekend met de invloed van meertaligheid op de ontwikkeling van het kind en de gevolgen voor de taalontwikkeling.  Soms zijn ze zich er niet van bewust, soms zijn er opvattingen die niet persé waar zijn, zoals het idee dat meertaligheid leidt tot een taalachterstand. Doel is ouders te ondersteunen bij de keuzes die ze kunnen maken bij het meertalig opvoeden van hun kind.

  • Ouders worden zich bewust dat het belangrijk is keuzes te maken
  • Ouders krijgen inzicht in de waarde van meertalig opgroeien voor identiteitsontwikkeling en schoolloopbaan
  • Ouders krijgen kennis aangereikt die nodig is om een keuze te kunnen maken.
  • Ouders krijgen advies over hun persoonlijke situatie
  • Ouders maken een plan voor hun eigen situatie

Aanbod PAS:
In een individueel gesprek van de intermediairs en/of  logopedisten van Stichting Pas krijgen ouders advies en wordt een concreet plan gemaakt voor de eigen situatie.
Als professional kan je ouders die in deze situatie zitten en vragen hebben hierover verwijzen naar Stichting PAS. Ook kunnen we op locatie een informatiebijeenkomst verzorgen voor een groep ouders die hier interesse in heeft. Ten slotte informeren en adviseren we professionals in oudercontacten, en kunnen we ook voor het team een informatiebijeenkomst geven.

Thuis in Taal
Stichting Pas ondersteunt kinderopvang en scholen in de aanpak Thuis in Taal.
De aanpak Thuis in Taal baseert zich op de gouden driehoek tussen pedagogisch professional/leerkracht / ouder en kind. Kinderen leren namelijk veel taal thuis, kinderen zijn meer thuis dan op kinderopvang of school. Investeer daarom in de samenwerking met ouders, om de taalontwikkeling van het kind positief te beïnvloeden.
Meer informatie: 

Stappen Thuis in Taal

Thuis in Taal website

Vaardig Arnhem
Vaardig Arnhem biedt workshops en trainingen voor professionals over het voorkomen van laaggeletterdheid, het signaleren van laaggeletterdheid en het aanbod voor ouders met minder geletterde vaardigheden. Ook kunnen ze je adviseren over het in eenvoudige taal communiceren met ouders.
Het taalhuis biedt taalcursussen voor volwassenen en groepen ouders. 

Peer support en zelfvertrouwen in de opvoeding
Onderlinge steun tussen ouders/opvoeders kan bijdragen aan de effectiviteit van VVE-programma’s en het zelfvertrouwen van ouders in de opvoeding (Groff & De Wit, 2022; Dood et al., 2025). Ouders die vertrouwen hebben in hun eigen kunnen als ouder zijn namelijk beter in staat om hun kinderen te ondersteunen (Glatz et al., 2023). Daar tegenover staan ouders die vanwege faal- of andere negatieve ervaringen weinig vertrouwen hebben in hun eigen kunnen en daardoor vaker moeite hebben met de opvoeding van hun kinderen. Minder ouderlijke zelfeffectiviteit hangt sterk samen met achtergrondkenmerken als bestaansonzekerheid en omgevingskenmerken zoals een kleiner sociaal netwerk en beperkt genoten onderwijs (Notten & De Wijs, 2017; Helleman en al., 2021).

Vooral voor ouders in minder gunstige sociaaleconomische omstandigheden blijkt een helpend sociaal netwerk een positieve impact te hebben op de gezinssituatie en toekomstperspectieven van kinderen (Green et al., 2007; Notten et al., 2023). Peer support blijkt een belangrijke factor als het gaat om een helpend sociaal netwerk, en vermindert de uitval van ouders/opvoeders bij ouderactiviteiten in de VVE die gericht zijn op de ontwikkeling van kinderen (Pellecchia et al., 2018). Het creëren van ruimte voor onderlinge steun binnen VVE-programma’s is een kansrijk middel om ouders zich meer verbonden en gesteund te laten voelen in de opvoeding en ontwikkeling van hun kinderen (Stoep et al., 2021; Dood et al., 2025). 

Voor meer informatie zie het Onderzoek en de factsheet en de handleidingen 

Samenwerken met netwerkpartners

Opvoeden doe je met elkaar

Het bieden van kwalitatief goede begeleiding en onderwijs aan jonge kinderen kan niet zonder samenwerking. Voor VVE-doelgroepkinderen is samenwerking zelfs van essentieel belang. Kinderen groeien op in verschillende leefwerelden. Dat zijn vooral hun gezin, de kinderopvang of school en hun omgeving in de wijk.  Al deze leefwerelden hebben invloed op de mogelijkheden van kinderen om zich te ontwikkelen en te leren. Daarom is het belangrijk voor VVE-partners om met elkaar in verbinding te staan. Tussen een aantal VVE-partners zijn concrete samenwerkingsafspraken vastgelegd, maar samenwerking betekent ook elkaar in de wijk of de stad op te zoeken en elkaar te vinden. Zo kan het netwerk van professionals jonge kinderen in Arnhem optimaal ondersteunen.

Het Arnhemse beleid voor Kansengelijkheid en Inclusie in de kinderopvang geeft de volgende richtlijnen voor de samenwerking tussen VVE partners:

  • De expertise van het netwerk komt naar het kind (en ouders) toe. Deze expertise is toegankelijk en laagdrempelig.
  • Netwerkpartners werken samen vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid waarbij ieders rollen helder omschreven zijn en bekend zijn in het werkveld.  
  • Netwerkpartners stellen hun expertise beschikbaar aan elkaar  t.b.v. de kindontwikkeling
  • Ouders worden door de netwerkpartners gestimuleerd deel te nemen aan de activiteiten op gebied van taal die door de kinderopvang en/of door de netwerkpartners worden georganiseerd. En vice versa. 

De bovenstaande praatplaat laat zien hoe netwerkpartners in Arnhem samenwerken om een taalrijke thuisomgeving te bevorderen. (Klik op de onderdelen in de afbeelding om naar de desbetreffende sites te gaan.)

In de Subsidieregeling Voorschools aanbod gemeente Arnhem staan verplichtingen beschreven rondom de samenwerking. Op alle VVE-locaties wordt gewerkt aan inclusieve kinderopvang, Passende Kinderopvang met het doel om alle kinderen, ook de kinderen met een extra ondersteuningsvraag, in de eigen wijk in de reguliere kinderopvang een passend aanbod te kunnen bieden. 

Daarom is aan iedere VVE- locatie verbonden: 

  • een coach Passende Kinderopvang
  • een ambulant begeleider Passende Kinderopvang 
  • een preventieve logopedist van Stichting PAS

Voor de andere verplichte bouwstenen bestaat een intensieve samenwerking met:

  • Gymkids ter invulling van peutergymlessen op de VVE locaties
  • het bibliotheekprogramma Boekstart

De samenwerking aan de pedagogische basis in wijken wordt in een aantal Arnhemse wijken bevorderd door regelmatige netwerkbijeenkomsten rondom het jonge kind. Team Leefomgeving (TLO) organiseert deze wijkbijeenkomsten met het doel samen een pedagogische wijk te vormen. 

Lees meer:

https://arnhem-oost.nl/opvoeden-doe-je-met-elkaar/

https://www.nji.nl/publicaties/opgroeien-doe-je-samen

Samenwerken met onderwijs

  • Er is een effectieve doorgaande lijn naar het basisonderwijs met inzicht in de ondersteunings- en ontwikkelingsbehoefte van het kind.
  • Voor- en vroegscholen spreken met elkaar af op welke manier en in welke mate zij vormgeven aan de inhoudelijke doorgaande lijn op de verschillende domeinen:

○ Visie
○ Professionele cultuur
○ Zicht op ontwikkeling
○ Pedagogisch en educatieve leerlijn
○ Samenwerken met ouders
○ Extra ondersteuning (ontwikkeling, begeleiding en zorg)

  • Voor- en vroegscholen werken met de Arnhemse overdrachtsprocedure als een kind naar de basisschool gaat en zij evalueren die overdracht gezamenlijk.
  • Bij specifieke ontwikkelingsvragen/onderwijsbehoeften zoekt de kinderopvang, met ondersteuning van de coach, afstemming met po en Passend Wijs t.b.v. de doorgaande ontwikkelingslijn
  • Er zijn samenwerkingsafspraken tussen Passende kinderopvang en Passend Wijs t.b.v.optimale ontwikkelingskansen voor ieder kind.

Onder een doorgaande lijn verstaan we een ononderbroken ontwikkelingsgang.

In de ontwikkelingsloopbaan van kinderen zijn veel overgangsmomenten, zij markeren vaak een groeistap in de ontwikkeling. Zoals de overgang van het voorschoolse (kinderopvang) naar het vroegschoolse (groep 1) een groeifase is in de ontwikkeling, goed voorbereid voor een volgende stap.

Overgangen zijn kwetsbare momenten in de ontwikkeling van kinderen en kunnen leiden tot een (tijdelijke) stilstand en terugval in de ontwikkeling.  Kinderen met risico op onderwijs/ontwikkelingsachterstanden lopen meer risico bij dergelijke overgangsmomenten. Het bevorderen van een doorgaande lijn is het tegengaan van stagnatie en terugval bij kwetsbare overgangen. Stimuleren van kansengelijkheid en tegengaan van achterstanden zijn een belangrijke motivatie om samen te werken aan een doorgaande lijn in de kindontwikkeling.

Als pedagogisch professional loop je een tijdje mee tijdens de ontwikkeling van het kind en levert daar je bijdrage aan. Je zet daar je kennis voor in, en je doet kennis op over de ontwikkeling van het kind, de manieren van leren van het kind, de mogelijkheden van het kind, de thuisomgeving van het kind en de mogelijkheden van de ouders in het stimuleren van de ontwikkeling van hun kind.

Voor het onderwijs is deze kennis belangrijk om het stokje over te nemen en het kind goed te kunnen begeleiden in deze nieuwe fase van de ontwikkelingsloopbaan.

Tegelijkertijd is het voor de kinderopvang belangrijk om te weten wat het onderwijs van kinderen verwacht in groep 1, of het kind inderdaad goed voorbereid de start in het onderwijs heeft kunnen maken 

Volgens de  wet staat in het pedagogisch beleidsplan concreet  beschreven:

  1.  hoe de VE-locatie de wijze van samenwerking met de basisscholen vormgeeft 
  2. hoe zij zorgt voor een zorgvuldige overgang van het kind van voor- naar vroegschoolse educatie.

In Arnhem wordt volgens een stedelijke afspraak gewerkt met de procedure Voor alle kinderen een goede overdracht

Overdrachtsformulier

Handleiding

In het Auditkader staan de volgende kwaliteitscriteria m.b.t. de doorgaande lijn:

  1. Wisselt de voorschoolse locatie informatie over doelgroeppeuters uit met voorgaande kinderopvang en met basisscholen? Gebeurt dit met een warme overdracht? 
  2. Zijn er afspraken vastgelegd in het pedagogisch beleidsplan over aansluiting tussen de voorschoolse locatie en de school?
  3. Zorgen de voorschoolse locatie en de school voor een doorgaande lijn in het aanbod? 
  4. Zorgen de voorschoolse locatie en de school voor een doorgaande lijn in de pedagogische en didactische aanpak?
  5. Zorgen de voorschoolse locatie en de school voor een doorgaande lijn in de zorg en begeleiding?
  6. Zorgen de voorschoolse locatie en de school voor een doorgaande lijn in het ouderbeleid en de communicatie met ouders (incl. taalgebruik)?
  7. Zorgen de voorschoolse locatie en de school voor een doorgaande lijn in professionalisering en scholing?

Zorgen de voorschool en de bijbehorende basisschool voor een doorgaande leerlijn van voor- naar vroegschoolse educatie? Is er een doorgaande lijn in het aanbod, de zorg en begeleiding, het ouderbeleid en de kwaliteitszorg rondom het jonge kind?

Toelichting 

  1. Werkt de voorschool samen met basisscholen, voorgaande voorscholen, ouders en andere ketenpartners door informatie over doelgroeppeuters uit te wisselen en de voorschoolse educatie in een doorgaande leerlijn te realiseren? 
  2. Geeft de voorschool daarbij in ieder geval door welk vveprogramma de peuter heeft gevolgd en hoe lang dit gevolgd is 
  3. Zijn er afspraken over de wijze waarop ze de gegevens van de peuters aanleveren aan de basisschool (art. 167 lid 3 WPO)? 
  4. Zorgen de voorschool en de bijbehorende basisschool voor een doorgaande leerlijn van voor- naar vroegschoolse educatie? 
  5. Is er een doorgaande lijn in het aanbod, de zorg en begeleiding, het ouderbeleid en de kwaliteitszorg rondom het jonge kind?

In het instrument werken aan de thema’s van de doorgaande lijn VVE zijn er bij elk thema een aantal vragen geformuleerd waarmee je gezamenlijk invulling kan geven aan de onderlinge samenwerking en afstemming.

Agenda

Meer laden